‘De overheid reserveert 11 miljoen euro voor het welzijn van onze zelfstandigen.’ Welzijn op het werk was nog nooit zo actueel als tijdens de Corona-crisis. Sinds de start van de pandemie is het een van de uitdagendste hindernissen die een organisatie moet overkomen.
We werden van de ene op de andere dag verbannen naar ons eigen thuiskantoor, afgesloten van onze sociale contacten die we zowel privé als op het werk hadden. Andere werknemers werden tijdelijk in werkloosheid geplaatst. Al die drastische aanpassingen hebben een grote impact op de mentale gezondheid van vaste werknemers, maar ook op die van freelancers.
Welzijn op het werk: wat houdt het juist in?
Welzijn op het werk is een brede term die veel aspecten omvat. De FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg definieert welzijn op het werk als ‘het geheel van factoren met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden waarin het werk wordt uitgevoerd’. In het kort: de werkomstandigheden waarin jij jouw activiteiten moet uitvoeren.
Welzijn op het werk omvat de veiligheid op het werk, bescherming van de gezondheid van de werknemers, de psychosociale aspecten van het werk, ergonomie, hygiëne en verfraaiingen op de werkvloer. Zoals je ziet: een hele boterham waar een werkgever rekening mee moet houden.
Onze freelancers worden vaak vergeten
Freelancers wordt jammer genoeg nog te vaak vergeten, ondanks het feit dat ze in verschillende organisaties een steeds belangrijker onderdeel worden. Voor heel wat functies gaat de voorkeur momenteel al uit naar een freelancer. Ze zijn namelijk specialist in hun vakgebied en zorgen er voor dat bedrijven zich makkelijk en snel kunnen aanpassen aan veranderingen in de markt.
Het groeiende aandeel van freelancers zien we ook terug in een onderzoek van SD Worx waar blijkt dat vandaag 1 op 10 medewerkers in onze Belgische bedrijven een freelancer is. Het is frappant dat uit datzelfde onderzoek blijkt dat slechts 3 op 10 bedrijven in België hun HR-beleid hebben aangepast aan het werken met freelancers. Belgische bedrijven investeren systematisch minder in hun freelance medewerkers in vergelijking met bedrijven in onze buurlanden. Er is dus nog wel wat werk aan de winkel.
Hoe ervaart een freelancer zijn welzijn?
Freelancers worden te weinig gezien als een volwaardig lid van de organisatie en voelen zich dan ook vaak uitgesloten. Nochtans is het ook belangrijk voor het bedrijf dat de freelancers waar ze mee werken hun activiteiten in de meest ideale omstandigheden kunnen uitoefenen.
Een positieve verbinding met de organisatie en de aanwezigheid van sociale relaties komt de mentale gezondheid van werknemers ten goede. Dat is niet enkel zo voor vaste werknemers, ook freelancers hebben hier duidelijk nood aan.
Vaak ervaren freelancers een hogere werkdruk en worden ze daarnaast slechts beperkt erkend voor hun geleverde werk. Wat verstaan we onder gebrek aan erkenning? Denk bijvoorbeeld aan geringe beloningen, geen promotiemogelijkheden en vooral de afwezigheid van getoonde waardering voor hun geleverde prestaties.
Als freelancer werk je vaak vanuit isolement. Het gebrek aan sociaal contact kan het gevolg zijn van een falen van een veelzijdig welzijnsbeleid van een bedrijf. Veel freelancers voelen zich geen deel van de bedrijfcultuur en vinden het moeilijk om relaties op te bouwen binnen het bedrijf waar ze hun opdracht uitvoeren. Dit gevoel van isolement kan er toe leiden dat de freelancer zichzelf begint te verwaarlozen en er een gebrek aan engagement ontstaat.
Je kan stellen dat een freelancer bewust voor dat leven kiest. Toch heb je als opdrachtgever er alle baat bij om de werkomstandigheden van de freelancers zo optimaal mogelijk te maken en hen zo goed mogelijk bij je organisatie te betrekken. Een gezonde geest in een gezond lichaam zorgt voor een hogere efficiëntie van de freelancer en zal bijgevolg leiden tot betere prestaties en dus ook betere resultaten voor jouw organisatie.
Welzijnswetgeving
Er bestaat natuurlijk ook een wettelijk kader rond welzijn op het werk. Sinds 1996 heb je zoiets als de ‘welzijnswetgeving’. Dit is een wetgeving die werkgevers verplicht om het welzijn van de werknemers in dienst te verzekeren. In eerste instantie lijkt die dus niet direct van toepassing op externe werkkrachten zoals freelancers.
Echter worden ook de freelancers wel degelijk beschermd door deze wetgeving. De welzijnswet is namelijk van toepassing op alle personen die zich op arbeidsplaatsen bevinden die gekoppeld zijn aan de werkgever. Dat kan gaan van consultants en managementvennootschappen tot leverancies van het bedrijf. In essentie is de redenering zo dat wanneer een freelancer de parameters van zijn of haar werkomgeving niet zelf kan beslissen, de opdrachtgever een maximale veiligheidsgraad moet kunnen garanderen.
In het geval van de welzijnswet hebben zowel opdrachtgever als freelancer verplichtingen die ze moeten naleven. Dit zijn de belangrijkste:
| Opdrachtgever | Freelancer |
| 1. Je bent verplicht om je werknemers te informeren over welzijn en preventie | 1. Een freelancer is verplicht de regels rond het welzijn van de vaste werknemers na te leven. |
| 2. Je moet nagaan of jouw werknemer de nodige opleiding kreeg om zijn activiteiten uit te oefenen | 2. Als freelancer moet je zelf bij je opdrachtgever informeren over de risico’s van je activiteiten |
| 3. Je bent verplicht een gepast onthaal voor werknemers en freelancers te voorzien | 3. Een freelancer moet deelnemen aan de coördinatie die door zijn of haar opdrachtgever wordt aangeboden |
| 4. Tussenkomst externen/freelancers coördineren | 4. Een freelancer mag geen samenwerkingen starten met andere externen waarvan hij weet dat deze de verplichting rond het welzijn van de werknemers niet naleeft |
| 5. Bij samenwerking met externe werknemers moet de opdrachtgever controleren of ze de regels inzake welzijn naleven. Dit in het belang van de de vaste werknemers die je in dienst hebt. |
Tips voor de werkgever
Het is uiteraard makkelijk om te zeggen dat er nog veel werk aan de winkel is. Hoe kan je als werkgever rekening houden met het welzijn van zowel je vaste werknemers als de freelancers verbonden aan jouw organisatie?
Je kan starten met slimme en duidelijke afspraken te maken over de mogelijkheden die er zijn om als externe opleidingen te kunnen volgen. Ondanks het feit dat freelancers kiezen voor hun vrijheid, zijn ze graag betrokken bij je organisatie en hechten ze veel belang aan ontplooiing en opleidingsmogelijkheden. Probeer daar als opdrachtgever zo helder mogelijk over te communiceren naar de betrokken freelancers. Anderzijds kan het ook helpen om voor jezelf een budget te reserveren dat je bereid bent te spenderen aan de opleidingen van een externe medewerker in jouw bedrijf. Zo hebben beide partijen een duidelijk perspectief van wat er mogelijk is.
Heldere communicatie is over het algemeen erg belangrijk wanneer je met freelancers werkt. Het is cruciaal dat je net zoals bij vaste werknemers ook freelancers op een consequente manier opvolgt en naar hen luistert. Freelancers hebben ook nood aan feedbackmomenten van hun opdrachtgever. Maak duidelijk wanneer die momenten plaatsvinden, wat er besproken zal worden en wie die gesprekken zal leiden. Op deze manier laat je een geïnteresseerde en opbouwende indruk na die er indirect voor kan zorgen dat de freelancer zich geapprecieerd en extra betrokken voelt bij jouw organisatie.
Tips voor de freelancer
Ook als freelancer kan je zelf stappen ondernemen om jouw welzijn te verbeteren. Zo kan je je dagen indelen aan de hand van hoe jij het optimaalst presteert. Onderbreek je dag met verschillende korte pauzes die ervoor zorgen dat je even tijd hebt om je hoofd leeg te maken. Het inplannen van een dag zonder online verplichtingen kan in sommige functies ook een oplossing bieden om variatiete krijgen en wat stoom af te laten.
De impact van de stress-component mag je zeker niet onderschatten. Het is een invloedrijke factor die jouw welzijn en geluk mee beïnvloedt. Het is daarom belangrijk om na te gaan waar je energie uit haalt en wat de oorzaken zijn van de stress die jij op professioneel en privéniveau ervaart. Zo kan de financiële toestand voor sommige freelancers heel wat stress geven. Maak in dat geval een mooie budgettering op en probeer onnodige onkosten te vermijden.
Weet waar je aan toe bent. Onzekerheid brengt opnieuw stress met zich mee. Daarom is (zoals een van de tips bij opdrachtgevers) ook voor freelancers de nodige feedback belangrijk. Durf er als freelancer dan ook achter te vragen. Het ontvangen van feedback van jouw opdrachtgever geeft je een duidelijk beeld over de tevredenheid van de opdrachtgever en geeft duidelijkheid waar je extra op kan focussen. Zo kan je met een gerust hart verder aan de slag.
Verlies tot slot als freelancer zeker je sociaal leven niet uit het oog. Freelancers zitten zoals eerder gezegd vaak alleen te werken. Doordat je zo op professioneel niveau minder sociale relaties opbouwt, is het belangrijk dat je deze na je werkuren verder oppikt. De ene persoon heeft daar al meer nood aan dan de ander. Hoe je het ook draait of keert, het helpt in ieder geval bij het ontspannen en ventileren. Mensen zijn per slot van rekening sociale wezens.
